فن آوري اطلاعات در روابط اقتصادي بين کشورها است که سهم حضور در اقتصاد بين الملل را تعيين مي کند.
از اين رو کشور هاي مختلف و

 
در حال توسعه در رقابت براي به کارگيري IT در فرايندهاي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي هستند.
نويسنده در اين جستار به نقش فن آوري اطلاعات در حضور و رشد پديده تجارت الترونيکي مي پردازد.

فن آوري اطلاعات عبارتند از گردآوري، سازماندهي، ذخيره و نشر اطلاعات اعم از متن، تصوير و يا عدد که با استفاده از ابزار هاي رايانه اي و مخابراتي صورت پذيرد.


امروزه فن آوري اطلاعات به عنوان يکي از فن آوريهاي نوين بشري، نه تنها خود دستخوش تغييرات ژرفي شده، بلکه به سرعت در حال تاثير گذاري بر الگوي زندگي، روش تحقيق، آموزش، مديريت، تجارت، حمل و نقل، مقوله هاي ايمني و امنيتي و ديگر زمينه هاي زندگي انساني است.
فن آوري اطلاعات هم چنين مي تواند در شکوفايي تحقيقات بشري در عرصه هاي مخلف علوم و مهندسي نقش تعيين کننده اي ايفا نمايد.
پيشرفت هاي دو دهه اخير در رايانه ها، به ويژه ابر رايانه ها، نرم افزار هاي شبيه سازس و شبکه هاي ارتباطي افق جديدي را براي ورود به دنياي واقعي، فرآوري محققين قرار داده است.

دانشمندان با بهره جستن از رايانه هايي که قابليت انجام تريليون ها محاسبه در ثانيه را دارا هستند، قادر خواهند بود تا آثار تغييرات جوي را براحتي پيش بيني کنند، سيستم هاي مکانيکي دقيق تر و کم آلاينده تري را طراحي نمايند و از منظر جديدي به مطالعه طبيعت و شناخت عناصر آن بپردازند.

با بررسي هاي به عمل آمده و مقايسه سياست هاي چهار منطقه پيشرو جهان (ايالت متحده، ژاپن، جامعه اروپاو کانادا) در زمينه فن آوري اطلاعات به نظر مي رسد سرميه گذاري اصلي اين کشورها در سه حوزه عمده زير هزينه مي گردد :
1- تحقيقات بنيادي و بلند مدت
هزينه اين نوع تحقيقات به پيشرفت هاي قابل توجه در علوم رايانه و ارتباطات منتهي خواهدشد.
دستاوردهايي هم چون شبکه جهاني اينترنت، هوش مصنوعي، گرافيک رايانه اي و فن آوري رايانه هاي مجتمع با کاربري آسان، عملا مديون سرمايه گذاري قبلي کشورمان فوق در اين حوزه است.

2- توسعه نرم افزارهاي پيشرفته
سرمايه گذاري در اين بخش به روند ابداعات و اختراعات شتاب مي بخشد و در بسياري از زمينه ا رفاه و تسهيلات جديد را وارد زندگي بشر مي کند.

3- تحقيقات در زمينه آثار اقتصادي و اجتماعي انقلاب اطلاعات
فن آوري اطلاعات و تجارت الکترونيکي
اقشار مختلف جامعه، به ويژه بخش خصوصي، منافع زيادي از سرمايه گذاري و تحقيقات در حوزه تجارت الکترونيکي برده اند.
بنا به ادعاي نشريه وال استريت ژورنال، از سال 1990 به بعد سرمايه گذاري در زمينه تجارت الکترونيکي در ايلات متحده ساليانه بيش از 300 درصد رشد و عملا بيش از 50 درصد سرمايه گذاري بخش خصوصي در حوزه تحقيقات و صنايع مرتبط با تجارت و بازرگاني الکترونيکي بوده است. بنگاههاي تجاري با بهره گيري از فن آوري اطلاعات موفق به ايجاد تحولات چشم گيري در فعاليت خود شده انداز جمله اين تغييرات مي توان به کاهش هزينه ها، افزايش بهره وري، کاهش زمان توسعه و توليد محصولات جديد، بهره گيري از مهارت گروهي کارکنان، گسترش حوزه فعاليت سازمان از طريق ايجاد ارتباط نزديک تر با مشتريان، توزيع کنندگان و شرکا اشاره کرد.
در اين قسمت به پنج مورد از کاربردهاي فن آوري اطلاعات در تجارت الکترونيکي اشاره مي گردد.

1- بازار روز الکترونيکي
تعدادي از موسسات تجاري در حال ايجاد بازار روز الکترونيکي هستند، بازار هايي که به خريداران و فروشندگان اين اجازه را مي دهد که تا با يکديگر ملاقات نموده، به تبادل کالا و خدمات بپردازند.
اين موسسات خدمات قابل توجهي ارايه مي دهند که جمله آنها از راهنماي خريداران و فروشندگان و توليد کنندگان، اطلاعات صنعتي بر اساس نياز و تقاضا، حراج کالا به صورت پيوسته، ارايه خدمات مالي براي کليه مراحل جابجايي نقدينگي مانند : تاييد حساب خريدار و قبول سفارشات و پرداخت مي توان نام برد.
تعدادي از موسسات در حال بررسي و ايجاد فن آوري هاي جديدي هستند که اين فن آوري ها بازار روز الکترونيکي را موثر تر و پر رونق تر خواهند نمود.
به طوري که خريداران عمده قادر خواهند بود تا اطلاعات توزيع کنندگان مختلف را تلفيق نمايند، سياست هاي نياز- محور را با سيستم هاي مالي و حسابداري خود يکپارچه کنند در فضاي تجاري جديد ابزارهاي رايانه اي هوشمندي وجود خواهند داشت که به کمک آنها خريدار بتوانند ارزش واقعي کالا را مورد مقايسه و بررسي قرار دهد. در اين شرايط فروشندگان وارد يک رقابت جدي خواهند شد. رقابتي که تناه بر اساس قيمت کالا نبوده، بلکه به عوامل ديگري همچون دوام و کاربرد کالا، ضمانت، شرايط حمل ونقل، تحويل و... بستگي دارد.
علي رغم اينکه روند تبادل کالا و خدمات به صورت الکترونيکي هنوز در ابتداي راه است، آمار به دست آمده نشان مي دهد که به طور ميانگين هزينه توليدات 5 الي 15 درصد، هزينه هاي اداري 70 درصدو زمان سفارش تا تحويل کالا از 7 روز به 2 روز کاهش يافته است.

2- مديريت دانش
بسياري از بنگاههاي تجاري دريافته اند که بزرگترين سرمايه، دانش کارکنان است. لذا همواره سعي مي کنند تا زمينه مناسب را به منظور توليد، شناسايي، گردآوري و سازماندهي دانش داخلي بنگاه فراهم نموده و نه تنها کارکنان ، بلکه مشتريان و توزيع کنندگان را نيز در بهره وري اين دانش سهيم نمايند. فن آوري اطلاعات مي تواند کمک شاياني به مديريت بهره برداري اين دانش بنمايد.
يکي از زمينه هاي تجربه شده عبارت است از « پايگاه بهترين پيشنهادات ». به عنوان مثال يکي از پايگاههاي جديدي که اخيرا وارد بازار شده است، مي تواند به طور اتوماتيک کليه مراحل زير را هوشمندانه تعقيب نمايد.

3- داده کاوي
کمپاني هاي زيادي از ابزارهاي داده کاوي بهره گرفته اند تا بتوانند داده هاي حجيم و گسترده را مورد تجزيه و تحليل قرار داده، روند هاي موجود را بيابند.
به عنوان نمونه فروشگاه بزرگ وال- وارث يکي از بزرگترين فروشگاه هاي زنجيره اي اقدام به ايجاد پايگاه عظيمي از داده به حجم 24 ترابايت(تريليون بايت) نموده است.
با استفاده از اين پايگاه وال-مارث قادر است تا به طور همزمان اقدام به گرد آووري و تحليل روند فروش کالا در 2900 شعبه فروش نمايد.
شايد جالب توجه باشد که به کمک ابزار هوشمند داده کاوي يا اکتشاف روند داده ها، فروشگاه فوق مي تواند اطلاعات کليه خريدها در سطوح هر بخش از فروشگاه، موجودي کالا در هر قفسه، موجودي انبار، پيش بيني فروش، کاهش و يا افزايش فيمت ها، کالاهاي موجود توسط مشتريان و غيره را گردآوري نموده و در اختيار مديران فروشگاه، توزيع کنندگان و مشتريان خود قرار دهد.
اين فن آوري نرم افزاري قدرت مانور بي نظيري براي وال-مارث ايجاد کرده استتا بتواند کالاهاي مناسب را در کوتاه ترين زمان به هر يک از فروشگاههاي متقاضي برساند.

4- آموزش فن آوري- محور
بازار آموزش هاي فن آوري – محور با سرعت در حال رشد است.
مديران دريافته اند که اين روش آموزش به آموزش گيرنده اجازه مي دهد تا در هر ارگاني که برايش مناسب باشد، هر کجا که بتواند و با سرعت فراخور حال خود، به يادگيري بپردازد.
تجربه نشان داده است که اين روش از آموزش کلاسيک و سنتي اقتصادي تر و اثر بخش تر بوده است.
ناگفته نماند که هنوز برخي از محققين معتقدند که بسياري از ابعاد و روشهاي يادگيري، در نرم افزار هاي آموزشي تحت وب لحاظ نشده اند.

5- تحول در نظام هاي تعميرات و نگهداري
امروزه به کمک فن آوري اطلاعات مي توان به طور مستمر شرايط محيطي و عملکرد سيستم ها را در نيروگاه، سد ها، موتورهاي هواپيما، وسايل نقليه و خطوط توليد پيشرفته، تحت نظارت کنترل قرار داد.
با بهره گيري از سنسور هاي پيشرفته عملکرد کليه سيستم ها به يک مرکز تصميم گيرنده مخابره شده و عوامل تصميم گيرنده کوچک ترين مشکلات را شناخته و نسبت به رفع آن اقدام مي کنند.
پيشگيري هاي به موقع باعث مي شود تا نظام تعميرات و نگداري جديد با اطمينان و دقت بيشتر و صرف هزينه کمتر به پشتيباني سيستم هاي حساس بپردازد.


تحقيقات پيشرفته و کاربردهاي آينده

برخي از تحقيقات پيشرفته در آينده اي نه چندان دور، اثر قابل توجهي بر فعاليت تجارت الکترونيکي خواهد داشت. به عنوان مثال به 5 مورد زير اشاره مي گردد :
1- آثار اقتصادي، حقوقي و اجتماعي فن آوري اطلاعات
چند مسئله فراروي پديده تجارت الکترونيکي قرار دارد، به طوري که اگر اين مسائل در سطح بين المللي حل و فصل نشوند، تجارت الکترونيکي در عمل با مشکل مواجه خواهد شد، برخي از اين مسائل عبارتند از :
2- مراقبت از اطلاعات شخصي کاربران، با توجه به اينکه در مواردي سوء استفاده از شماره رمز کارت هاي اعتباري گزارش شده است ( سرقت الکترونيکي ).
3- حقوق مالکيت معنوي
4- ماليات کالاهايي که از طريق اينترنت خريداري مي شوند.
5- حمايت از حقوق مشتري در اقصي نقاط جهان
6- ارزش حقوقي امضاهاي الکترونيکي (امضاهايي که اسکن شده و به همراه هر نامه چاپ مي شوند)
7- تناقص بين مرزهاي جغرافيايي کشور ها و دهکده جهاني که در آن ارتباطات، مجازي و ديجيتالي هستند.
مباحث فوق و بسياري از مباحث مشابه، فهرست پروژه هايي را تشکيل مي دهند که در حال حاضر به صورت ميان رشته اي توسط محققين علوم رايانه، مخابرات و علوم انساني در دست بررسي و پژوهش هستند. پيشبيني مي شود که اجراي اين پروژه ها راهکار هاي جديدي را براي تعريف مشاغل، ساختار هاي سازماني موسسات و ساختار بازار هاي تجارتي معرفي نمايند.

2- اينترنت، نسل دوم
در فهرست پروژه هاي جاري ايالات متحده، پروژه اي تحت عنوان اينترنت، نسل دوم در دست پيگيري است.
هدف نهايي اين طرح دستيابي به شبکه اي است که سرعت آن 100 الي 1000 برابر اينترنت کنوني است. اين پروژه ها عملا يک سرمايه گذاري بلند مدت در زمينه شبکه سازي است.
پهناي باند جديدي که اينترنت، نسل دوم ارائه خواهد داد، منتهي به ارائه کاربردهاي جديد و پيشرفته در زمينه تجارت الکترونيکي خواهد شد.

3- نرم افزار هاي خودکار
يکي ديگر از زمينه هاي تحقيقات پيشرفته به صورت گويش (رسانه صوت) درک نموده و مثلا فرمان زير را انجام دهند.
تصور کنيد اگر چنين خدماتي آن هم به صورت سيار و حتي در حال تردد انجام پذيرد، چه تحول جديدي در خدمات تجاري و بازرگاني ايجاد خواهد نمود.

4- مديريت اطلاعات
انجام فعاليت هاي تجاري در عصر انفجار اطلاعات امري بس دشوار است، چرا که عبور از ميان انبوهي از اطلاعات، يافتن مطالب مورد نياز ، پالايش آنها، تحليل مطالب، دسته بندي و ذخيرهمطالب منتخب براي عوامل تصميم گيرنده در محيط تجاري الکترونيکي بسيار تعيين کننده است.
به عبارت ديگر اگر قرار باشد که فعاليت هاي بازرگاني و داد و ستد در فضاي ديجيتالي مورد پذيرش ملل مختلف واقع گردد، بايد متقاضيان بتوانند به راحتي به اطلاعات فروشندگان، محصولات، خدمات و خريداران دسترسي پيدا کنند. با حجم اطلاعات موجود روي شبکه وب و روند رو به رشد آن، ساز و کارهاي جستجوي کنوني پاسخگوي نياز هاي پيش گفته نخواهد بود، لذا مديريت اطلاعات پيشرفته نيز يکي ديگر از زمينه هاي تحقيقاتي کليدي به شمار مي رود.

5- مديريت اطلاعات چند زبانه و ترجمه مکالمات تلفني همزمان
در حال حاضر يکي از پروژه هاي مهم جامعه اروپا رفع مشکل زبان است.
بنابراين در طرح بلند مدت فن آوري اطلاعات در جامعه اروپا، پيش بيني شده است که افراد از مليت هاي مختلف بتوانند به راحتي با يکديگر مکالمه تلفني يا از طريق اينترنت داشته باشند و هر يک به زبان ملي خود سخن بگويند.
با روند رو به گسترش اشتراک اينترنت در کشور هاي پهناوري همچون چين و هند، نياز به رفع مشکل زبان براي تسهيل در تجارت الکترونيکي بيشتر احساس مي گردد.
ايالت متحده نيز از جمله کشورهاي پيشرو در انجام اين پژوهش است.
موج اول تحولات در فن آوري اطلاعات، توسط صنايع مربوطه و پژوهشگران علوم رايانه و مخابرات آغاز شد، ولي بديهي است که موج جديد تحولات رعد آساي فن آوري اطلاعات، بر تمامي فعاليت هاي اقتصادي اثرگذار خواهد بود. به عبارت ديگر، همان طور که شبکه اينترنت اثر قابل توجهي بر ساختار داخلي سازمان ها و تعادل آنها با رقبا، توزيع کنندگان و مشتريان داشته است، پيشرفت هاي آتي در فن آوري اطلاعات نيز تحول قابل ملاحظه اي در روش هاي رقابت موسسات و بنگاههاي تجاري، در سطح ملي و بين المللي ايجاد خواهد خواهند کرد.